1
استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان
2
کارشناس ارشد زیست شناسی جانوری، گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، اشنویه
چکیده
سموم کشاورزی از جمله سموم پرمصرف هستند که تأثیر به سزایی بر آبزیان دارند و بر اساس شاخص‌های پاتولوژیک می‌توان بر میزان سمیّت آن‌ها پیبرد. در پژوهش حاضر اثر غلظت‌های مختلف سم علف‌کش گلایفوزیت بر ساختار آبشش ماهی کپور معمولی بررسی گردید. ماهیان مورد نظر در معرض غلظت‌های مختلف سم گلایفوزیت (5، 10 و 20 درصد غلظت کشنده (05/20 میلیگرم بر لیتر) و یک گروه شاهد در طی یک هفته قرار گرفتند. سپس توسط سوسپانسیون گل میخک بیهوش شدند، آبشش‌ها استخراج و سپس با روش استاندارد بافت‌شناسی، برش‌های بافتی تهیه و اثرات هیستوپاتولوژیک بررسی شد. بر اساس مشاهدات، آسیب‌های بافتی از جمله هیپرپلازی و هیپرتروفی سلول‌های آبششی، واکوئله شدن لاملایی، جدا شدن سلول‌های اپیتلیوم از غشای پایه، چماقی شدن انتهای رشته‌ها، ایجاد سینوس خونی، ادم شدید لاملای اولیه و ثانویه، چسبندگی، تخریب و نکروز رشته‌های ثانویه دیده شد. با افزایش میزان غلظت سم، اثرات آن‌ها بر ساختار و ریخت‌شناسی بافت آبشش شدیدتر بود به طوری که شدیدترین اثرات از جمله چسبندگی شدید و نکروز در تیمار شماره 3 (20 درصد غلظت کشنده) مشاهده گردید. به طور کلی از این شاخص‌های پاتولوژیک می‌توان به عنوان بیومارکرهای زیستی استفاده نمود. بر اساس اثرات پاتولوژیک مشاهده شده سم گلایفوزیت جزو سموم با اثر شدید بر بافت‌های آبزیان معرفی می‌گردد.
)